Γέγραπται, ουκεπ' άρτωμόνωζήσεταιάνθρωπος, αλλ' επίπαντίρήματιεκπορευομένωδιαστόματοςΘεού. [Είναι γραμμένο στην Παλαιά Διαθήκη, ότι ο άνθρωπος δεν θα ζει με άρτο μόνο, αλλά και με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Θεού.] (ΚατάΜατθαίον 4,4)
Ότανποιήςάριστονήδείπνον, μηφώνειτουςφίλουςσουμηδέτουςαδελφούςσουμηδέτουςσυγγενείςσουμηδέγείτοναςπλουσίους, μήποτεκαιαυτοίσεαντικαλέσωσι, καιγενήσεταίσοιανταπόδομα. Αλλ'ότανποιήςδοχήν, κάλειπτωχούς, αναπήρους, χωλούς, τυφλούς, καιμακάριοςέση, ότιουκέχουσινανταποδούναίσοι·ανταποδοθήσεταιγαρσοιεντηαναστάσειτωνδικαίων.[Όταν παραθέτεις γεύμα ή δείπνο, μην προσκαλείς τους φίλους σου, ούτε
τους αδελφούς σου, ούτε τους συγγενείς σου, ούτε τους πλουσίους γείτονές σου, μήπως και αυτοί με την σειρά τους σε καλέσουν και γίνει έτσι ανταπόδοση, όχι από τον Θεόν, αλλά από τους ανθρώπους. (Και οι κακοί κάνουν το ίδιο, αποβλέποντας σε ανταπόδοση
εκ μέρους των ανθρώπων). Αλλά όταν κάνεις τραπέζι και υποδέχεσαι
φιλοξενουμένους, προσκάλεσε φτωχούς, αναπήρους, χωλούς, τυφλούς. Και θα είσαι μακάριος διότι, επειδή αυτοί δεν έχουν τι
να σου ανταποδώσουν, θα σου ανταποδοθεί το καλό που έκανες, κατά την επίσημη εκείνη ημέραν
της αναστάσεως των νεκρών.] (Κατά Λουκάν 14,12-14)
Ότι ει τις ου θέλει
εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω. [Εάν κάποιος δεν θέλει να εργάζεται, δεν πρέπει ούτε και να τρώει.] (Προς
Θεσσαλονικείς Β' 3,10)
Είτεουνεσθίετεείτεπίνετεείτετιποιείτε, πάνταειςδόξανΘεούποιείτε. [Είτε λοιπόν τρώγετε, είτε πίνετε, είτε ο,τιδήποτε άλλο πράττετε, όλα να τα κάνετε για την δόξα του Θεού.] (Προς Κορινθίους Α' 10,31)
ΟυλιμοκτονήσειΚύριοςψυχήνδικαίαν, ζωήνδεασεβώνανατρέψει. [Ο Κύριος δεν θα επιτρέψει να πεθάνει από την πείνα ο δίκαιος. Την καλοζωΐα όμως και ευημερία των ασεβών, θα την αναποδογυρίσει και θα την εξαφανίσει.]
(Παροιμίες 10,3)
Καλύτερα να τρως ένα ξεροκόματο με ηρεμία, παρά ένα πλούσιο γεύμα σ' ένα σπίτι με καυγάδες. (Παροιμίες 17,1)
Φάγεωςάνθρωποςταπαρακείμενάσοικαιμηδιαμασώ, μημισηθής. Παύσαιπρώτοςχάρινπαιδείαςκαιμηαπληστεύου, μήποτεπροσκόψης·καιειανάμέσονπλειόνωνεκάθισας, πρότεροςαυτώνμηεκτείνηςτηνχείρασου. [Φάγε σαν καλοαναθρεμμένος άνθρωπος τα παρατιθέμενα σε σένα φαγητά και μην μασάς τις τροφές κατά τρόπο αγροίκο και θορυβώδη, για να μην σε αποστραφούν. Η καλή ανατροφή σου ας σε κάνει, να σταματήσεις πρώτος το φάγητό σου και να μην φανείς αχόρταστος, για να μη χτυπήσεις άσχημα στους άλλους. Εάν παρακαθήσεις σε τράπεζα μεταξύ πολλών άλλων συνδαιτυμόνων, μην απλώνεις πρώτος από εκείνους το χέρι σου. (ΣοφίαΣειράχ 31,16-18)
Άνθρωπε, το ψωμί σου θα το τρως με
το ζύγι και το νερό σου θα το πίνεις με μέτρο. (Ιεζεκιήλ 4,10-11)
Ότιτιςφάγεταικαιτιςπίεταιπάρεξαυτού; [Ποιός μπορεί να φάει και να πιεί κάτι, χωρίς την θέληση του Θεού;] (Εκκλησιαστής 2,25)
Το τραπέζι, όπου δεν μνημονεύεται ο Θεός, δεν
διαφέρει σε τίποτα από ένα παχνί ζώων. (Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός)
Πολυφαγία είναι, το να μην έχει κάποιος μέτρο όταν τρώει επιπλέον φαγητά, η λαιμαργία είναι η μανία, το να γεμίζει ο λαιμός και η γαστριμαργία είναι, το να μην συγκρατείσαι ως προς την τροφή. (Άγιος Κλήμης Αλεξανδρείας)
Δεν δημιουργηθήκαμε και δεν ζούμε, για να φάμε
και να πιούμε, αλλά το αντίθετο. Τρώμε, για να ζούμε. Η ζωή δεν είναι για το
φαγητό, αλλά το φαγητό είναι για τη ζωή. (Ιερός Χρυσόστομος)
Ας είναι γεμάτο το τραπέζι σου από χωλούς και
ανάπηρους. Δια μέσου αυτών έρχεται ο Χριστός στο σπίτι σου και όχι δια μέσου
των πλουσίων. (Ιερός Χρυσόστομος)
Σφράγισε το φαγητό (σταύρωσέ το), ευχαρίστησε τον
Θεό, δόξασέ Τον και αμέσως κάθε ακαθαρσία φεύγει. Καμμία τροφή δεν είναι
θρησκευτικά ακάθαρτη, όταν την δεχόμαστε με ευχαριστία, με προσευχή, με το
σημείο του σταυρού. (Ιερός Χρυσόστομος)
Όταν καθίσεις να φας, να εκφράσεις
τις ευχαριστίες προς τον Θεό και έτσι θα λάβεις πολλή ευλογία στην ψυχή και στο
σώμα. Τραπέζι που αρχίζει και τελειώνει με την προσευχή, ποτέ δεν θα δοκιμάσει στερήσεις, αλλά θα φέρει
σε εμάς όλα τα αγαθά αφθονότερα από όσο μια πηγή αναβλύζει το νερό. (Ιερός Χρυσόστομος)
Μετά το φαγητό πρέπει να ακολουθούν οι προσευχές
και η ανάγνωση των Θείων Γραφών και όχι ο ύπνος. (Ιερός Χρυσόστομος)
Λένε, ότι έχουν ηδονή οι απολαύσεις των φαγητών.
Δεν είναι τόσες πολλές οι απολαύσεις, όσες είναι οι δυσκολίες. Άλλωστε, η ηδονή
φτάνει μέχρι τον φάρυγγα, μέχρι την γλώσσα. Όταν σηκώσουν το τραπέζι ή φαγωθούν
όλα τα φαγητά, θα είσαι το ίδιο με εκείνον που δεν πήρε μέρος στο τραπέζι ή
μάλλον πολύ χειρότερα... (Ιερός Χρυσόστομος)
Το να τρώει κανείς τόσο μόνο, όσο είναι αρκετό, είναι και τροφή και ευχαρίστηση και υγεία. Το περισσότερο είναι βλάβη, αηδία και αρρώστεια. Και το χειρότερο, μαζί με το σώμα παρασύρει και την ψυχή εις τον
όλεθρον. Και όπως η πολύ υγρή γη, γεννάει σκουλήκια, έτσι όταν η
έμφυτος επιθυμία του σώματος, διαβρέχεται από την άφθονη τροφή, γεννά τις ηδονές. Και όταν το σώμα γίνει μαλθακότερο, κατ' ανάγκη και η ψυχή δοκιμάζει την ίδια φθορά. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Από πού προέρχονται οι μοιχείες, οι πορνείες, οι
πλεονεξίες, οι φόνοι, οι ληστείες και κάθε διαφθορά της ψυχής; Προέρχονται από
την πολυφαγία... (Ιερός Χρυσόστομος)
Η φύση έχει μέτρα. Το περισσότερο που τρώμε, δεν
γίνεται τροφή, αλλά φθορά και κόπρανα. Να τρέφεις λοιπόν το σώμα σου, όχι να το
καταστρέφεις. Γι' αυτό άλλωστε ονομάστηκε τροφή, όχι για να σκοτώνουμε το σώμα,
αλλά για να το τρέφουμε. Γι' αυτό νομίζω, ότι αποβάλλεται η τροφή σε
περιττώματα, για να μην γίνουμε εραστές της τρυφής και της καλοπεράσεως. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Όσοι τρώνε πολλά φαγητά, ασθενεί η σάρκα τους και τελικά τα ίδια τα εδέσματα, κατατρώνε την σάρκα τους. (Άγιος Ερμάς ο Απόστολος)
Η ψυχή με τίποτα δεν ταπεινώνεται, αν δεν μειώσει την τροφή του σώματός της. (Όσιος Ποιμήν)
Όταν θλίβεται η κοιλιά ταπεινώνεται η καρδιά. Και όταν η κοιλιά ικανοποιείται, ο νους υπερηφανεύεται. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Και αυτή η απόλαυση του φαγητού στην τράπεζα, ας σου υπενθυμίζει το θλιβερό εκείνο φαγητό, που θα κάνουν τα σκουλήκια το σώμα σου και τότε λιγότερο θα φας. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Όταν λάβεις θέση σε πλούσιο τραπέζι, φέρε μπρος
σου την μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως. Ίσως έτσι να συγκρατήσεις λίγο το πάθος.
Και ενώ πίνεις, μην πάψεις να θυμάσαι το όξος και τη χολή του Δεσπότου σου.
Έτσι ή θα εγκρατευτείς ή τουλάχιστον αν δεν εγκρατευτείς, θα ταπεινωθείς,
αναστενάζοντας (συγκρίνοντας την πολυφαγία σου με το πάθος του Χριστού). (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Τα περισσότερα από τα φαγητά που "φουσκώνουν" την κοιλιά, ερεθίζουν τη σάρκα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Τα πολλά φαγητά, ''ισχυροποιούν'' τη γλώσσα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Όπως από το πλήθος της κοπριάς προέρχονται πλήθος
σκουλήκια, έτσι και από το πλήθος των φαγητών, προέρχονται πλήθος αμαρτωλών
πτώσεων και πονηρών λογισμών και ακαθάρτων ονείρων. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Η ποικιλία των φαγητών τεντώνει το στομάχι και φέρνει όρεξη, αλλά και δημιουργεί χαύνωση και πηρώσεις. Αν τρως ένα είδους φαγητού, αυτό βοηθάει να κόψεις την όρεξη. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν μαγειρεύει και λέει κανείς συνέχεια την
ευχή, αγιάζεται το φαγητό που κάνει και αγιάζονται και αυτοί που θα το φάνε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Είναι διάλυση της οικογενείας, να έρχεται ο
καθένας στο σπίτι, όποια ώρα θέλει και να τρώει μόνος του, χωρίς να υπάρχει λόγος. (Άγιος
Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Θυμάμαι μικρός όταν καθόμασταν όλοι μαζί στο
τραπέζι, κάναμε πρώτα προσευχή και ύστερα αρχίζαμε να τρώμε. Αν άρχιζε κανείς να τρώει, πριν ευλογηθεί το τραπέζι, λέγαμε:
«αυτός επόρνευσε». Την έλλειψη
εγκρατείας, την θεωρούσαμε πορνεία! (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Το στομάχι δεν χαλάει από τις νηστείες. Όταν όμως
κανείς στενοχωριέται, πρέπει να τρώει, διότι στάζει χολή συνέχεια, η οποία
πρέπει να στάζει μόνο κατά την πέψη και έτσι καταστρέφονται τα τοιχώματα του
στομάχου και πονάει. Πρέπει να τρώει κανείς ανάλογα με την (πνευματική)
κατάσταση που βρίσκεται. Μπορεί να εγκρατευτεί κανείς και να φάει λιγότερο; Ας
φάει λιγότερο. Όταν κανείς προχωρήσει (πνευματικά), τρώει λίγο φαγητό και
διατηρείται σαν να τρώει κανονικά, διότι τρέφεται πνευματικά και η λίγη τροφή
του, είναι αρκετή προς συντήρηση. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Η ευχαρίστηση από το λιτό φαγητό είναι μεγαλύτερη
από την ευχαρίστηση που δίνουν τα καλύτερα φαγητά. Όταν ήμουν μικρός έφευγα στο
δάσος και έτρωγα μόνο ένα κομμάτι κουλούρα, ω, δεν ήθελα τίποτε άλλο! Τα
καλύτερα φαγητά, δεν μπορούσαν να αντικαταστήσουν εκείνη την πνευματική
ευχαρίστηση που ένοιωθα. Αλλά το έκανα με χαρά! Πολλοί άνθρωποι όμως δεν έχουν
αισθανθεί την ευχαρίστηση του ελαφρού στομαχιού. Στην αρχή, όταν τρώνε κάτι
νόστιμο, αισθάνονται μια ευχαρίστηση και μετά μπαίνει η λαιμαργία, η
γαστριμαργία, τρώνε πολύ και ιδίως όταν είναι ηλικιωμένοι, νοιώθουν βάρος και
έτσι στερούνται την ευχαρίστηση του ελαφρού στομαχιού. (Άγιος Παϊσιος ο
Αγιορείτης)
Ο άνθρωπος έναν λόγο δεν σηκώνει. Τον έναν δεν
τον χωνεύει, τον άλλον δεν τον χωνεύει, ενώ το καημένο το στομάχι, ό,τι του
ρίχνουμε, το υπομένει. Το ρωτήσαμε αν τα χωνεύει; Το στομάχι δηλ. που δεν έχει
λογική, μας περνάει στην αρετή και αγωνίζεται όλα να τα χωνέψει. Και αν δεν
ταιριάζει το ένα είδος (φαγητού) με το άλλο, όταν μπουν μέσα (στο στομάχι),
μαλώνουν και τί να κάνει τότε και εκείνο; Αρχίζει μετά η βαρυστομαχιά... (Άγιος
Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Κάποιος μοναχός ρώτησε τον Άγιο Παϊσιο τον
Αγιορείτη, αν επιτρέπεται να τρώμε σόγια και ο Άγιος απάντησε: ''Πολλά
σόγια έχουμε, αλλά σόϊ με τους Αγίου Πατέρες δεν έχουμε''.
Οι Πατέρες μας, δεν έχουν παραδώσει σε όλους έναν κανόνα νηστείας, ούτε έναν τρόπο διατροφής, ούτε την έλλειψη μέτρου, γιατί δεν έχουν όλοι την ίδια δύναμη, λόγω είτε ηλικίας, είτε ασθένειας, είτε καλύτερης συνήθειας του σώματος. Έχουν όμως παραδώσει σε όλους ένα σκοπό, ν' αποφεύγουμε την αφθονία και ν' αποστρεφόμαστε το χορτασμό της κοιλιάς. Η ασθένεια του σώματος, δεν είναι αντίθετη με την καθαρότητα της καρδιάς, όταν δώσουμε στο σώμα εκείνα που απαιτεί ή ασθένεια, όχι ό,τι θέλει ή ηδονή. Τις τροφές, τις χρησιμοποιούμε τόσο, όσο χρειάζεται για να ζήσουμε, όχι για να σκλαβωθούμε στις ορμές της επιθυμίας. Η μετρημένη και μέσα σε λογικά όρια τροφή, βοηθάει στην υγεία του σώματος, δεν αφαιρεί την αγιότητα.
(ΆγιοςΚασσιανόςο Ρωμαίος)
Ακριβής κανόνας εγκράτειας, παραδομένος από τους Πατέρες, είναι τούτος: Αυτός που τρώει, να σταματήσει όσο έχει ακόμα λίγη όρεξη, πριν δηλαδή χορτάσει. Να τρώμε τόσο όσα χρειάζεται για να συντηρηθούμε, πριν να αισθανθούμε κορεσμό. Και ο Απόστολος, που είπε να μην φροντίζουμε για την ικανοποίηση των επιθυμιών της σάρκας (Ρωμ. 13,14), δεν εμπόδισε την αναγκαία κυβέρνηση της ζωής, αλλ' απαγόρευσε την φιλήδονη φροντίδα.
(ΆγιοςΚασσιανόςο Ρωμαίος)
Η υπερβολική τροφή γεννά παντοτε τα σπέρματα της
ααωτείας και σκοτίζει το πνεύμα, ώστε να μην μπορεί πια αυτό να τηρήσει τον κανόνα
της διάκρισης. Αιτία της ακαταστασίας και ασωτείας στα Σόδομα, υπήρξε ο
κορεσμός από φαγητά. Ο Κύριος λέει: "Τα αμαρτήματα της πόλης των Σοδόμων, ήταν η υπερηφάνεια και η ασωτεία, λόγω της
μεγάλης αφθονίας του άρτου" (Ιεζεκιήλ 16,49). Και επειδή ο
κορεσμός του άρτου άναψε στο σώμα των Σοδομιτών ακατάσβεστη φλόγα, ο Θεός επέτρεψε να καούν όλοι τους μέσα σε φωτιά από θειάφι, που έπεσε από τον Ουρανό. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
Σε κοιλιά γεμάτη, δεν υπάρχει γνώση των μυστηρίων του Θεού. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Δεν πρέπει με πολλά φαγητά να τρέφεις το σώμα σου, γιατί όταν γεμίζει η κοιλιά, οδηγείσαι σε πνευματικό ύπνο... (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όταν κανείς τρώει με μέτρο και με προσευχή, φροντίζει την υγεία και της ψυχής και του σώματός του. Χωρίς μέτρο όμως, αφαιρεί και αυτή την αγιοσύνη αλλά και την σωματική
υγεία του. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Ψωμί φτωχικό από τραπέζι αγνού ανθρώπου, εξαγνίζει από κάθε πάθος την ψυχή όποιου το τρώει. Από το τραπέζι εκείνων που νηστεύουν και αγρυπνούν και κοπιάζουν εν
Κυρίω, πάρε για τον εαυτό σου φάρμακο ζωής και σήκωσε την ψυχή σου από τη
νέκρωσή της· γιατί ο Αγαπημένος κάθεται ανάμεσά τους και αγιάζει τις τροφές και την πικρία
της κακοπάθειάς τους, την μεταβάλλει στην ανείπωτη γλυκύτητά Του, ενώ οι πνευματικοί και επουράνιοι υπηρέτες Του, επισκιάζουν αυτούς και
τις άγιες τροφές τους. Η ευωδία του νηστευτή είναι γλυκύτατη και η
συνάντησή του ευφραίνει τις καρδιές εκείνων που έχουν διάκριση. Είναι αγαπητός στο Θεό ο τρόπος ζωής του εγκρατούς. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όποιος κάνει διαρκώς συμπόσια, είναι εργάτης του
δαίμονα της πορνείας και μολύνει την ψυχή του ταπεινόφρονα. (Άγιος Ισαάκ ο
Σύρος)
Η πολυτέλεια και η ποικιλία των φαγητών
δημιούργησε τα διάφορα είδη των ασθενειών. Να μην υπερπαχύνεις το σώμα σου, γιατί εξασθενείς την ψυχή σου. (Μέγας Βασίλειος)
Όταν ικανοποιείται η ανάγκη του φαγητού, δεν
πρέπει να λησμονείται η ευεργεσία του Θεού. (Μέγας
Βασίλειος)
Το τραπέζι να είναι απέριττο, σκοπεύοντας να μας απαλλάξει από την φυσική ανάγκη της πείνας. (Μέγας
Βασίλειος)
Ο σκοπός του φαγητού δεν είναι η απόλαυση, αλλά η
ανάγκη να διατηρηθούμε στη ζωή. Αν κυριαρχήσεις στην κοιλιά σου, θα κατοικήσεις
στον παράδεισο και αν δεν κυριαρχήσεις, θα γίνεις παρανάλωμα του θανάτου. (Μέγας
Βασίλειος)
Το να τρώει και να πίνει κανείς απ' όλα όσα του παραθέτουν ή τον κερνούν, ευχαριστώντας
το Θεό, δεν είναι καθόλου αντίθετο με την πνευματική γνώση, γιατί όλα (τα δημιουργήματα) είναι «καλά λίαν» (Γεν. 1,31). Η αποχή όμως με ευχαρίστηση από τα πολλά και ηδονικά (φαγητά), είναι γνώρισμα των πολύ διακριτικών και πολύ προχωρημένων στην
πνευματική γνώση. Δεν μπορούμε πάντως να καταφρονήσουμε με ευχαρίστηση τα ευχάριστα του
κόσμου τούτου, αν δεν γευθούμε τη γλυκύτητα του Θεού με όλη μας την πνευματική
αίσθηση και με (εσωτερική) πληροφορία. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
Αν τρώτε και κάποιος από σας δεν θέλει το φαγητό, ας μην πει, ότι δεν μπορεί να το φάει. Ας πιέσει τον
εαυτόν του μέχρι θανάτου και ο Θεός θα τον αναπαύσει. Αν ο αδελφός σου
μαγειρέψει ένα φαγητό και δεν το πετύχει, μην του πεις,
ότι δεν μαγείρεψε καλά, γιατί αυτό είναι θάνατος για την ψυχή σου. Εξέτασε τον
εαυτό σου, πόσο θα στενοχωριόσουν εσύ, αν το άκουγες από άλλον και θα βρεις
ψυχική ανάπαυση. Όταν πίνεις νερό, να μην κάνεις θόρυβο με τον λάρυγγά σου. (Άγιος
Ησαϊας ο Αναχωρητής)
Γαστριμαργία είναι, το να τρώμε γρήγορα και πολλά και χωρίς διάκριση και πριν από την κατάλληλη ώρα, ενώ λαιμαργία, το να ευχαριστιόμαστε με τα φαγητά. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
Όταν καθίσεις στο τραπέζι και πάρεις να κόψεις το
ψωμί, αφού το σταυρώσεις τρεις φορές με το σημείο του σταυρού, να ευχαριστήσεις και να πεις έτσι: «Σ' ευχαριστούμε, Πατέρα μας, για την αγία ανάστασή Σου, γιατί δια μέσου του Ιησού
του Υιού σου μας την γνώρισες. Και όπως το ψωμί αυτό που είναι πάνω στο τραπέζι
ήταν διασκορπισμένο και αφού μαζεύτηκε έγινε ένα πράγμα, έτσι ας
συγκεντρωθεί επί το αυτό η Εκκλησία Σου από τα πέρατα της γης στην βασιλεία Σου, γιατί δική Σου είναι η δύναμη και η δόξα σε όλους τους αιώνες, αμήν». Και αυτή μεν την προσευχή οφείλεις να την λες, όσες φορές
πρόκειται να κόψεις το ψωμί για το φαγητό σου. Όταν δε
πρόκειται να τοποθετήσεις το ψωμί πάνω στο τραπέζι και να καθίσεις, να λες το «Πάτερ ημών» ολόκληρο. Την δε προσευχή που έγραψα παραπάνω, δηλαδή «Ευλογητός είσαι, Θεέ» την λέμε αφού τελειώσουμε το φαγητό και
σηκωθούμε απ' το τραπέζι. (Μέγας Αθανάσιος)
Έφαγες ψωμί και χόρτασες; Δόξασε τον Θεό
που σε χόρτασε. Αν πάλι θέλεις να μείνει άδειο ένα μικρό μέρος από την κοιλιά σου, δόξασε τον Θεό που σε ενίσχυσε και μη λες μπροστά σε όλους: "Δεν έφαγα, παρά μόνο τοσοδά ψωμί..." Γιατί λοιπόν το αποδίδεις στην ικανότητά σου ή
μάλλον γιατί κατακρίνεις αυτούς που τρώνε και ευχαριστούν; (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Να αποφεύγεις αυτούς που αγαπούν τα συμπόσια και
λένε: ''Εγώ θα σου κάνω σήμερα το τραπέζι και εσύ θα μου το κάνεις αύριο. Διότι εάν συμφωνήσεις μ' αυτά, δεν θα σου μείνει καιρός
να ζήσεις τον βίο ενάρετο και η ψυχή σου θα γίνει κατοικητήριο όλων των παθών. (Άγιος
Εφραίμ ο Σύρος)
Να τρώμε κάθε μέρα, αλλά μειωμένη μερίδα, ώστε να
μην φτάνουμε σε χορτασμό. Αυτή η βασιλική οδός που μας παρέδωσαν οι Πατέρες,
είναι ευκολοδιάβατη. (Όσιος Ποιμήν)
Το πνεύμα δεν μπορεί να στηρίξει το σώμα, όταν
έχει φάει υπερβολικά, αλλά αν δεν φάει αρκετά, το σώμα δεν μπορεί να στηρίξει το πνεύμα. (Άγιος Φραγκίσκος της Σάλης)
Όποιος τρώει όχι για ευχαρίστηση, αλλά λόγω
σωματικής αδυναμίας, ο Θεός δεν τον κατακρίνει. (Άγιος Βαρσανούφιος ο Μέγας)
Να σηκώνεσαι από το τραπέζι μισοχορτάτος. Έτσι η
κακιά δούλα, η σάρκα, θα νοιώσει ότι έχει από πάνω της εξουσιαστή. (Άγιος
Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
Η πολυφαγία και η πολυποσία κάνουν και βαρύ το
σώμα, σκληραίνουν την καρδιά και σκοτίζουν τον νου. (Άγιος Ιγνάτιος
Μπριατσιανίνωφ)
Αχόρταγα να χορταίνεις με το λόγο του Θεού, αχόρταγα να χορταίνεις με την εφαρμογή των εντολών του Χριστού, αχόρταγα να χορταίνεις με τα εδέσματα του τραπεζιού, που ετοιμάστηκε μπροστά σου από τον Κύριο, και να μεθάς με το θεσπέσιο κρασί Του. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριατσιανίνωφ)
Πολλές φορές γινόμαστε άρρωστοι, επειδή δεν προσευχόμαστε πριν αρχίσουμε το φαγητό μας και δεν ζητάμε από τον Θεό να το ευλογήσει. Παλιά οι άνθρωποι, όλα που έκαναν, τα έκαναν με προσευχή· προσεύχονταν όταν όργωναν την γη, στην σπορά προσεύχονταν, προσεύχονταν και όταν θέριζαν τους καρπούς. Εμείς σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιοί παράγουν αυτά που τρώμε και πολλές φορές δεν ξέρουμε ποιοί μαγειρεύουν το φαγητό μας. Μπορεί αυτοί να βρίζουν και να βλασφημούν, όταν το μαγειρεύουν, γι' αυτό καλό θα ήταν πριν φάμε το φαγητό μας, να ρίξουμε πάνω του λίγο αγιασμό. Όλα αυτά που χρησιμοποιούμε για τροφή είναι δώρα της αγάπης του Θεού στους ανθρώπους. Μέσω αυτών όλη η φύση και ο νοητός κόσμος των αγγέλων διακονούν τον άνθρωπο. Γι' αυτό κάθε φορά, όταν καθόμαστε για να φάμε πρέπει να προσευχόμαστε με πολλή επιμέλεια. (Άγιος Σεραφείμ της Βίριτσας)
Όταν τρως πρέπει να σκέφτεσαι τους πεινασμένους, τους αδύναμους, τους φτωχούς. Από τον μοναχό ζητείται να προσεύχεται ακόμη και την ώρα που τρώει. (Άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν Σαλός)
Μερικοί δεν έχουν κοιλιά αλλά βαρέλι. (Άγιος Γαβριήλ ο δια
Χριστόν Σαλός)
Όταν ο Χριστός μοίραζε την τροφή στον κόσμο,
πρώτα κοίταξε ψηλά στον ουρανό, ευχαρίστησε, την ευλόγησε και ύστερα έκοψε τους
άρτους και τους μοίρασε. Το ίδιο έκανε και ο Απόστολος Παύλος στο πλοίο. Έτσι
πρέπει να κάνουμε και εμείς για ''την βρώσι και την πόση μας'', καθώς και για
τα υλικά, κυρίως όμως για τα πνευματικά αγαθά. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Όταν τρώει υπερβολικά ο άνθρωπος, γίνεται σαρκικός, χωρίς πνεύμα. Γίνεται μια
άψυχη σάρκα. Με την νηστεία αντίθετα, ο άνθρωπος προσελκύει το Άγιο Πνεύμα και γίνεται
πνευματικός. Όταν το βαμβάκι είναι στεγνό και δεν βρέχεται με νερό, είναι ελαφρύ και αν είναι λίγο, πετάει ψηλά
στον αέρα. Όταν όμως βραχεί, βαραίνει και πέφτει αμέσως στο έδαφος. Το ίδιο γίνεται και με την ψυχή. Είναι πολύ
σπουδαίο πράγμα, να διατηρήσουμε την ψυχή μας ελαφριά με την νηστεία. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Όταν είσαι πεινασμένος, μην πέφτεις
αλόγιστα πάνω στο φαγητό, γιατί αλλιώς θα παραφορτώσεις και το σώμα και την
καρδιά σου. Να τρως αργά, χωρίς λαιμαργία, αλλά με την
σκέψη σου στον Θεό. Να θυμάσαι, πως Εκείνος είναι που μας τρέφει. Πάνω από όλα
να θυμάσαι την άφθαρτη τροφή, το Σώμα και το Αίμα Του. (Άγιος Ιωάννης
της Κροστάνδης)
Φυλάξου από την πολυφαγία και το πιοτό. Σ' αυτά τα δύο βρίσκεται η αρχή κάθε αμαρτίας και προ παντός της πορνείας. Η ακράτεια, γεννά όλα τα κακά. Από την πολυφαγία και τη
μέθη βαρύνεται η ψυχή, θολώνει ο νους, επαναστατεί η
σάρκα, αποθρασύνεται ο σατανάς και αποξενώνεται ο άνθρωπος από την Θεία αγάπη. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Να αποστρέφεσαι τον κορεσμό της κοιλιάς, για να μην βρεθείς δεμένος στα δεσμά των παθών. Υπομένοντας
την πείνα και τη δίψα των σαρκικών ηδονών, θα χορτάσεις από την ουράνια τροφή, τα χαρίσματα του Θεού και την ατελεύτητη ευφροσύνη στη βασιλεία Του. "Ου γαρ εστίν η βασιλεία του Θεού βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω" (Ρωμ. 14,17). (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Το υπερβολικό φαγητό ζημιώνει την ψυχή περισσότερο, από ό,τι το σώμα. Ενώ ο υπερβολικός ύπνος βλάπτει περισσότερο από ό,τι το υπερβολικό φαγητό.
(ΆγιοςΠαρθένιος της Όπτινα)
Στο πολυχορτασμένο σώμα δεν κατοικεί το Πνεύμα το
Άγιο, έστω και αν είναι κανείς ενάρετος. Για να γίνεις
ναός του Θεού, πρέπει και η ψυχή σου και το σώμα σου να είναι καθαρά. (Άγιος Παρθένιος της Όπτινα)
Λένε οι Πατέρες, ότι όσοι δεν κάνουν το σταυρό
τους πριν φάνε και όταν φάνε, ομοιάζουν με τα ζώα. Πάρα πολλοί άνθρωποι,
κάνοντας την προσευχή τους πριν φάνε τρόφιμα, που ήταν χαλασμένα και
δηλητηριασμένα, δεν έπαθαν απολύτως τίποτα! Κάναντας το σταυρό τους με πίστη,
ενήργησε η Χάρη του Αγίου Πνεύματος στα τρόφιμα αυτά και τα κατέστησε βρώσιμα
και μη βλαβερά! Όταν όμως δεν κάνει κανείς το σταυρό του πριν φάει και τα καλά
τρόφιμα μπορούν να τον βλάψουν, γιατί μπορεί στην ύλη της τροφής, να κρύβεται
ένα δαιμόνιο! Έχει εξουσία το δαιμόνιο να μπαίνει στην ύλη, ειδικά στο νερό,
γι΄αυτό και πριν πιούμε νερό, να κάνουμε το σταυρό μας. Ό,τι εισέρχεται σε
βρώση και σε πόση, πρέπει να είναι σφραγισμένο από εμάς με το σταυρό μας.
Γι΄αυτό και παλιότερα οι άνθρωποι ήταν πιο γεροί στο σώμα και στο μυαλό, διότι
είχαν περισσότερη πίστη και έφτιαχναν το σταυρό τους σε όλες τις εκδηλώσεις της
ζωής τους, ειδικά πριν φάνε και πιούνε. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Ό,τι πίνουμε ή τρώμε να το σταυρώνουμε πρώτα, γιατί την εποχή μας όλα τα τρόφιμα είναι γεμάτα ορμόνες και
φυτοφάρμακα. Έτσι, με το σταύρωμα, δεν θα έχουμε πρόβλημα. (Γέροντας Σίμων
Αρβανίτης)
Η νηστεία και η εγκράτεια στα φαγητά είναι στοιχείο μετανοίας. Να τρώμε όσο χρειάζεται, για να ζούμε, για ν' αντέχουμε στις εργασίες μας. Να αποστρεφόμαστε τα εξεζητημένα φαγητά. Εξάλλου αυτοί, που τρώνε τέτοια φαγητά, αρρωστούν ευκολότερα και πεθαίνουν γρηγορώτερα. (Γέροντας Γερμανός ο Σταυροβουνιώτης)
Όταν τρώμε, θα πρέπει να προσευχόμαστε. Όλες οι τροφές έχουν μέσα τους την δημιουργική ενέργεια του Θεού. Έτσι με προσευχή, πλησιάζουμε την υλική τροφή για να μας βοηθά. Το φαγητό δίνει ενέργεια στο σώμα. Το
χρειαζόμαστε και για να εργαζόμαστε, και για να έχουμε δυνάμεις
για προσευχή. Στους προσευχομένους, η ενέργεια του φαγητού μετατρέπεται σε
πνευματική ενέργεια. Όσοι προσεύχονται λίγο, τότε η περισσότερη ενέργεια του φαγητού
μετατρέπεται σε πάθος και γαστριμαργία. Στην περίπτωση αυτή
χρειάζεται νηστεία. (Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ)
Στο φαγητό σου, την τελευταία σου μπουκιά άφησέ την για τον πεινασμένο. (Μοναχός Χρυσόστομος ο Ξηροποταμιανός)
Η πράξη του φαγητού είναι πάντα μία ανάμνηση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
(π. Ευδοκίμωφ)
Η διατροφή έχει μεγάλη σημασία στην πνευματική ζωή. Το είδος, η ποσότητα, και οι ώρες του φαγητού, καθώς και ο τρόπος που τρώμε, εκτός από τα άλλα που κάνουν, διαμορφώνουν και το πνεύμα που φέρουμε.
(π. ΒαρνάβαςΓιάγκου)
Όταν δεν στενοχωρούμε την κοιλιά, ζημιωνόμαστε σε
όλες τις αρετές και κυρίως στην σωφροσύνη. Δίνε στην κοιλιά αυτά που χρειάζεται
να πάρει και όχι αυτά που ζητάει. Δεν έκανε ο Θεός τον άνθρωπο για να τρώει,
αλλά έκανε τα φαγητά για να ζει να τρώει τόσο, ώστε να μην πεθάνει. Το φαγητό
είναι σαν ένα ποτό θεραπευτικό δηλ. καθαρτικό και αν πάρεις περισσότερο από την
ανάγκη σου, βλάπτεσαι. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
Υπάρχει άνθρωπος που τρώει πολύ και ακόμα πεινάει
και ένας άλλος τρώει λίγο και χορταίνει. Εκείνος που τρώει πολύ και ακόμα
πεινάει, θα έχει μεγαλύτερο μισθό από τον άλλον που τρώει λίγο και χορταίνει. (Είπε
Γέρων)
Αυτοί που τρώνε, χωρίς να κάνουν το σταυρό τους, θα τους κρίνει η κότα. Η κότα θα είναι μάρτυρας κατηγορίας γι΄αυτούς, η οποία πίνει νερό και κοιτάζει το Θεό. Αυτοί που δεν κάνουν το σταυρό τους, νομίζουν ότι τα δικαιούνται όλα αυτά τα αγαθά. (Παναγόπουλος)
Είναι κατάρα, όταν λες στον άλλον ''καλή όρεξη''. Το σωστό είναι να του λες: ''Εύχομαι να έχεις κακή όρεξη, για να φας λιγότερο!'' Πού να φιλοσοφήσουμε εμείς αυτά τα πράγματα! Και αν δεν του πεις τον άλλον <<ευχαριστώ>>,
για την καλή όρεξη που σε είπε, θα σε παρεξηγήσει κιόλας. (Παναγόπουλος)
Πολύ περισσότερους ανθρώπους κατέστρεψε η
πολυφαγία, παρά η πείνα. (Θέογνις)
Οι δίαιτες που φθάνουν στο τελευταίο όριο αδυναμίας είναι βλαβερές· και οι χορτασμοί που φτάνουν στο τελευταίο όριο είναι επίσης βλαβεροί. (Ιπποκράτης)
Είτε έχεις ένα, πέντε ή δέκα εκατομμύρια, πάλι τρως μια φορά γεύμα και δείπνο. (Ντράζαν Πέτροβιτς - Κροάτης Μπασκετμπολίστας)
Οι άλλοι ζουν για να τρώνε, αλλά εγώ τρώω για να ζήσω. (Σωκράτης)
Η κοινωνία αποτελείται από δύο μεγάλες τάξεις: αυτούς που έχουν περισσότερα γεύματα από όρεξη και αυτούς που έχουν
περισσότερο όρεξη από γεύματα. (Τσάμφορτ)
Το περιττό φαϊ, εμποδίζει την λεπτότητα του νου.
(Σενέκας)
Αν σηκωθείτε από το τραπέζι πεινασμένοι, τότε
φάγατε. Αν σηκωθήκατε χορτασμένοι, τότε παραφάγατε. Και αν φάγατε πολύ, τότε
δηλητηριαστήκατε. (Τσέχωφ)
Το σημείο του Σταυρού και της Ορθόδοξης
Χριστιανικής προσευχής είναι ικανά να σκοτώσουν μικρόβια, και να μεταβάλΛουν τις οπτικές ιδιότητες του νερού. Επιστήμονες έχουν αποδείξει πειραματικά τις θαυματουργικές ιδιότητες
του σημείου του Σταυρού και της προσευχής. Είναι
διαπιστωμένο, ότι η συνήθεια να γίνεται το σημείο του Σταυρού πάνω από το φαγητό και
το ποτό πριν το γεύμα, έχει ένα προφανές μυστικό και αληθινό νόημα και
αυτό δεν είναι άλλο, από το μαρτύριο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Πάνω στο Σταυρό έχυσε το Πανάγιο αίμα Του και με το μαρτύριο του μας
έσωσε από την αιώνια καταδίκη. Πίσω από αυτό παραμένει η πρακτική χρησιμότητα με
την οποία ασχολείται η επιστήμη. Η τροφή κυριολεκτικά καθαρίζεται μέσα σε μία
στιγμή! Αυτό είναι ένα μεγάλο θαύμα, που κυριολεκτικά συμβαίνει
κάθε ημέρα δήλωσε η φυσικός Angelina Malakhvskaya. Η Malakhovskaya έχει
μελετήσει την δύναμη του σημείου του Σταυρού με την ευλογία της Εκκλησίας, για 10 περίπου χρόνια τώρα. Έχει διεξάγει, ένα μεγάλο αριθμό πειραμάτων που
έχει επανειλημμένα επαληθευτεί, πριν τα αποτελέσματά τους έρθουν στην δημοσιότητα. Ειδικότερα, έχει ανακαλύψει, τις απαράμιλλες βακτηριοκτόνες ιδιότητες του νερού,
μετά την ευλογία του από μία Ορθόδοξη προσευχή και το σημείο του Σταυρού. Οι επιστήμονες έχουν επαληθεύσει την δύναμη της δράσης της Κυριακής
προσευχής (Πάτερ ημών) και του Ορθοδόξου σημείου του Σταυρού στα παθογενή βακτήρια. Δείγματα νερού από διάφορες δεξαμενές (πηγάδια, ποταμούς, λίμνες) πάρθηκαν για έρευνα. Όλα τα δείγματα είχαν goldish staphylococus, ένα κολοβακτηρίδιο. Αποδείχθηκε εν τούτοις, ότι αν η
Κυριακή προσευχή λεχθεί και το σημείο του Σταυρού γίνει πάνω τους, ο αριθμός των βλαβερών βακτηριδίων θα μειωθεί επτά, δέκα, εκατό, ακόμη και πάνω από χίλιες φορές. Τα πειράματα
έγιναν με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποκλείουν και την ελάχιστη πιθανή
νοητική επιρροή. Οι επιστήμονες απέδειξαν επίσης την ευεργετική επίδραση που η προσευχή
και το σημείο του Σταυρού έχουν πάνω στους ανθρώπους. Όλοι οι
συμμετέχοντες στα πειράματα είχαν την πίεση του αίματός τους να τείνει να
σταθεροποιηθεί, και τους αιματικούς δείκτες βελτιωμένους. Κατά τρόπο
εντυπωσιακό, οι δείκτες άλλαζαν προς την ίαση που χρειαζόταν. Στους υποτασικούς η αιματική τους πίεση ανέβηκε, ενώ στους υπερτασικούς κατέβηκε. Επίσης
παρατηρήθηκε ότι το σημείο του Σταυρού εάν γίνεται πρόχειρα, με τα τρία δάκτυλα βαλμένα μαζί απρόσεκτα η τοποθετούμενα εκτός των
απαραιτήτων σημείων (στο μέσο του κούτελου, το δεξί και αριστερό ώμο), το θετικό
αποτέλεσμα ήταν πολύ πιο αδύνατο, ή απουσίαζε εντελώς. Η έρευνα επιβεβαιώνει τις θέσεις της αληθινής
Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κάνω δίαιτα εδώ και ένα μήνα. Και το μόνο που έχω χάσει, είναι τριάντα μέρες.
Όποιος τρώει πιο λίγο απ' όσο έχει το φαΐ του, ποτέ δεν θα μετανιώσει στη ζωή του.
Οι φτωχοί θέλουν φαϊ και οι πλούσιοι καλή όρεξη.
Κάλλιο λάχανο με γλύκα, παρά ζάχαρη με πίκρα.
Το πρωί τρώγε σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν πρίγκηπας, και το βράδυ σαν ζητιάνος.
Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη.
Να τρώει η μάνα και του παιδιού να μην δίνει.
Καλύτερα να πίνεις γάλα, παρά να φας την αγελάδα.
Τα ελαφρά τα γεύματα, πολύχρονη ζωή χαρίζουν.
Φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο.
Σε ξένο φαΐ, αλάτι να μην ρίχνεις.
Άδειο σακί δεν στέκεται, γεμάτο δεν
λυγάει.
Ο χορτάτος τον νηστικό δεν τον πιστεύει.
Πάχος ίσον πάθος.
Πολλοί μάγειροι μαζί, χαλάνε το φαϊ.
Έφαγε το καταπέτασμα.
Έφαγε τον αγλέουρα.
Το φαγητό από του άλλου που έφερες σπίτι σου, μπορεί να είναι χορταστικό. Το καρβέλι όμως που
ψήνεις στο δικό σου φούρνο είναι νόστιμο. (Κυπριακή
παροιμία)
Να τρως λιγότερο, να γεύεσαι
περισσότερο. (Κινέζικη παροιμία)
Τι θα ταΐσεις να σκέφτεσαι, όχι τι θα φας. (Τουρκική παροιμία)
Ο Θεός έπλασε το στόμα. Εκείνος θα
δώσει και την τροφή. (Νεπαλική παροιμία)
Ο Θεός κάνει τις τροφές και ο διάβολος το
μαγείρεμα. (Ιρλανδική παροιμία)
Το γλύκισμα: δύο λεπτά στο
στόμα, δύο ώρες στο στομάχι και όλη τη ζωή στα μπούτια. (Γαλλική παροιμία)
Ένας από τους πατέρες διηγήθηκε, ότι κάποιος
μεγάλος και διορατικός γέροντας κάθισε μια φορά να φάει μαζί με αρκετούς
αδελφούς. Και καθώς έτρωγαν, τους παρατηρούσε ο γέροντας με τα πνευματικά του
μάτια, και έβλεπε άλλους να τρώνε μέλι, άλλους ψωμί και άλλους ακαθαρσίες.
Απορούσε γι' αυτό και παρακαλούσε το Θεό: "Κύριε, εξήγησε μου το μυστήριο
τούτο. Πώς, ενώ πάνω στο τραπέζι βρίσκονται για όλους τα ίδια φαγητά, τη στιγμή
πού τα τρώνε, φαίνονται τόσο διαφορετικά;". Άκουσε τότε φωνή από τον
ουρανό να του λέει: ''Αυτοί πού (φαίνονται ότι) τρώνε μέλι, είναι εκείνοι
πού κάθονται στο τραπέζι με φόβο Θεού και πνευματική χαρά, που προσεύχονται
αδιάλειπτα και που η προσευχή τους σαν θυμίαμα ανεβαίνει στο Θεό. Αυτοί που
(φαίνονται ότι) τρώνε ψωμί, είναι εκείνοι που ευχαριστούν το Θεό για τη βρώση
όσων Εκείνος τους δώρισε. Αυτοί, τέλος, που (φαίνονται ότι) τρώνε ακαθαρσίες,
είναι εκείνοι που γκρινιάζουν και λένε: ''Αυτό είναι καλό, αυτό είναι
μπαγιάτικο.". Δεν πρέπει λοιπόν να συλλογιζόμαστε μ' αυτόν τον τρόπο, αλλ' απεναντίας να δοξολογούμε και να υμνούμε το Θεό, εκπληρώνοντας το λόγο του αποστόλου: «Είτε εσθίετε,
είτε πίνετε, είτε τι ποιείτε, πάντα εις δόξα Θεού ποιείτε» (Α' Κορ. 10,31)
Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης φιλοξενώντας κάποτε
κάποιον στο σπίτι του, του παρέθεσε το γεύμα. Πριν καθίσουν για να φάνε, του
είπε ο Ιωάννης Μακρυγιάννης, να κάνουν το σταρό τους, ευχαριστώντας τον Κύριο
για τα αγαθά Του και ο φιλοξενούμενός αρνήθηκε να τον κάνει. Και τότε ο
στρατηγός Ιωάννης, τον έδιωξε από το σπίτι του!...
Μια Χιώτισσα είχε κατέβει από το χωριό της στην
πόλη, για να παραβρεθεί ως μάρτυρας σε μιά δίκη. Όταν τελείωσε η δίκη, η
ηλικιωμένη γυναίκα πήγε σε μια ταβέρνα για να φάει. Παρήγγειλε και όταν ήρθε το
φαγητό, πριν αρχίσει να τρώει, σηκώθηκε και έκανε το σταυρό της. 2 φοιτητές που
έτρωγαν στο διπλανό τραπέζι, μόλις την είδαν να κάνει το σταυρό της, την είπαν
περιπαικτικά: ''Τί είναι αυτό που έκανες γιαγιά;''. Και η ηλικιωμένη γυναίκα
τους απάντησε: ''Παιδιά μου, έκανα αυτό, που ξεχωρίζει τους ανθρώπους από τα
γαϊδούρια!''...
Ο τύραννος Διονύσιος, μίσθωσε κάποτε έναν
Σπαρτιάτη μάγειρα και τον διέταξε, να του μαγειρέψει τον περίφημο ''μέλανα
ζωμό''. Ο τύραννος τον δοκίμασε, αλλά δεν του άρεσε. Και ο μάγειρας του είπε:
''Για να σου φανεί νόστιμος, πρέπει προηγουμένως να κάνεις όλες τις
στρατιωτικές ασκήσεις, να κολυμπήσεις πέντε ώρες στον ποταμό Ευρώτα, να
βαδίσεις 10 μίλια και κατόπιν να τον δοκιμάσεις''. Πράγματι, όταν κανείς
πεινάσει πραγματικά πολύ, τότε όλα τα φαγητά του φαίνονται νόστιμα.
